Dự phòng trước phơi nhiễm HIV: (Pre-Exposure Prophylaxis g - PrEP): Là sử dụng thuốc ARV cho người chưa nhiễm HIV nhưng có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV để dự phòng lây nhiễm HIV. Đây là biện pháp dự phòng chủ động.

Thuốc ARV sử dụng trong PrEP là thuốc có chứa Tenofovir, ở Việt Nam, chương trình PrEP dang sử dụng chủ yếu là loại phối hợp 2 thuốc: Tenofovir và Emtricitabine (TDF/FTC). Khi uống, nồng độ thuốc ARV trong máu ngăn chặn không cho vi rút HIV xâm nhập và nếu vi rút có xâm nhập được vào cơ thể cũng không nhân lên được. Từ đó dự phòng được lây nhiễm HIV. Người sử dụng PrEP nếu tuân thủ tốt theo đúng hướng dẫn của thầy thuốc có thể làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV tới hơn 90%.

PrEP được sử dụng để dự phòng lây nhiễm HIV cho một số đối tượng sau:

- Nam có quan hệ tình dục đồng giới.

- Người chuyển giới nữ.

- Người bán dâm.

- Người tiêm chích ma túy.

- Bạn tình của người nhiễm HIV mà người nhiễm HIV đó chưa điều trị ARV hoặc điều trị ARV nhưng tải lượng HIV chưa đạt dưới ngưỡng phát hiện (> 200 bản sao/ml máu);

Một người khi đủ tiêu chuẩn sử dụng thuốc sẽ được tư vấn với 2 lựa chọn sau:

1. Sử dụng PrEP hàng ngày:

- Có thể chỉ định cho tất cả người đủ tiêu chuẩn điều trị PrEP, mỗi ngày một viên. Nên uống vào một thời điểm nhất định để tạo ra thói quen uống thuốc đều đặn. Nếu quên liều, cần uống ngay khi nhớ ra. Tuy nhiên không được uống quá 2 liều trong một ngày (trong 24 giờ).

2. Sử dụng PrEP theo tình huống:

- Chỉ định sử dụng cho nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) nhưng không có quan hệ tình dục thường xuyên (tần suất quan hệ tình dục trung bình dưới 2 lần/tuần).

- Khách hàng đủ tiêu chuẩn sử dụng PrEP nếu muốn sử dụng PrEP theo tình huống, sẽ được bác sĩ tư vấn trước khi đưa ra quyết định.

PrEP theo tình huống sử dụng theo công thức:

2 + 1 + 1 tức là:

+ Uống 2 viên (liều đầu tiên) trước khi quan hệ tình dục từ 2 - 24 giờ.

+ Uống viên thứ 3: sau 24 giờ tính từ khi uống liều đầu tiên.

+ Uống viên thứ 4: sau 24 giờ tính từ khi uống liều thứ hai.

PrEP theo tình huống chỉ sử dụng cho nam quan hệ tình dục đồng giới, do vậy việc chuyển đổi từ sử dụng PrEP hàng ngày sang sử dụng theo tình huống và ngược lại chỉ áp dụng với nam quan hệ tình dục đồng giới:

- Đang sử dụng PrEP hàng ngày có thể chuyển đổi sang PrEP theo tình huống khi tần suắt quan hệ tình dục trung bình dưới 2 lần/ tuần và bảo đảm uống thuốc trước 24 giờ hoặc chậm nhất là 2 giờ trước khi quan hệ tình dục.

- Chuyển đổi từ PrEP tình huống sang PrEP hàng ngày nếu tần suất quan hệ tình dục từ 2 lần trở lên trong một tuần.

- Tất cả nam quan hệ tình dục đồng giới muốn chuyển đổi cần thảo luận và tuân thủ điều trị theo đúng hướng dẫn của thầy thuốc.

3. Cách sử dụng PrEP

Đối với người có nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục đường âm đạo hoặc qua đường máu: PrEP chỉ có tác dụng bảo vệ tối đa sau khi sử dụng đủ 21 ngày thuốc ARV liên tục.

Đối với nam quan hệ tình dục đồng giới qua hậu môn: hiệu quả tối đa sau 7 ngày uống liên tục hoặc uống 2 viên trước khi quan hệ tình dục 2 -24 giờ.

Tuy nhiên cần lưu ý:

Đổi với người quan hệ tình dục qua đường âm đạo và nguy cơ lây nhiễm qua dường máu: PrEP cần được tiếp tục sử dụng đến hết 7 ngày sau lần phơi nhiễm cuối cùng.

Đối với người nam quan hệ tình dục đồng giới qua hậu môn: cần tiếp tục sử dụng thuốc PrEP 2 ngày sau lần quan hệ tình dục cuối cùng.

4. Phản ứng phụ

Hầu hết những người sử dụng PrEP không gặp tác dụng phụ nào nghiêm trọng. Chỉ một số ít người có thể gặp phải một số tác dụng phụ như: buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng, chóng mặt, đau đầu, chán ăn...Thông thường, các tác dụng phụ này sẽ hết sau một đến hai tuần. Cần gọi điện và đến gặp thầy thuốc ngay nếu những biểu hiện này kéo dài và ảnh hưởng đến sinh hoạt của bệnh nhân.

Với những người sử dụng PrEP trong thời gian dài có thể gãy loãng xương hoặc ảnh hưởng đến thận tuy nhiên rất ít gặp. Vì vậy, người sử dụng PrEP được khám, xét nghiệm trước khi sử dụng và cần theo dõi dịnh kỳ.

PrEP không phải sử dụng suốt đời, có thể ngừng sử dụng PrEP trong các trường hợp sau:

- Không muốn sử dụng PrEP nữa: Vì các lý do cá nhân, có thể không còn nguy cơ lây nhiễm HIV hay tác dụng phụ của thuốc...

- Thầy thuốc chỉ định dừng thuốc: Khi nhiễm HIV; Khi gặp tác dụng phụ nghiêm trọng; Khi không còn cần thiết sử dụng nữa.

Người sử dụng PrEP vẫn cần sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, bởi vì:

- PrEP giúp phòng lây nhiễm HIV mà không phòng được các bệnh lây truyền qua dường tình dục khác, không có tác dụng tránh thai. Vì vậy sử dụng bao cao su song song với sử dụng PrEP giúp dự phòng các bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu, giang mai viêm gan B, C...và tránh mang thai ngoài ý muốn.

- PrEP làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV nhưng vẫn có một tỷ lệ nhỏ có khả năng lây nhiễm. Vì vậy để an toàn, bạn luôn sử dụng PrEP và sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục như biện pháp bổ sung cho nhau.