Thưa quý vị và các bạn! Say nắng, say nóng là hiện tượng rất thường gặp trong mùa hè. Không chỉ có biểu hiện: mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, nhức đầu,... mà còn có thể gây đột quỵ, nếu không xử trí kịp thời có thể để lại các di chứng thần kinh không hồi phục và tử vong. Do đó chúng ta cần hiểu được trong điều kiện, hoàn cảnh nào con người dễ bị say nắng, say nóng để phòng tránh và cách xử trí khi có người bị say nắng, say nóng, nhất là trong điều kiện thời thời tiết hiện nay.

Nguyên nhân say nắng: Khi lao động hoặc đi quá lâu ngoài trời nhiều tia nắng sẽ chiếu thẳng vào vùng cổ gáy. Bệnh thường sẩy ra ở những người hay hoạt động nhiều ngoài trời trong hoàn cảnh nhiệt độ, độ ẩm tăng cao kể cả ở trong phòng không được thông gió thoáng khí tốt, gây cản trở qua trình thải nhiệt làm cho nhiệt độ ở trung tâm cơ thể tăng cao vượt quá giới hạn an toàn ( 38,5⁰C đôi khi cao tới 40 - 41⁰C ). Như vậy say nắng thường biểu hiện nặng ngay từ đầu, có thể có nhiều dấu hiệu thần kinh sớm, rất rõ tổn thương có thể hồi phục hoặc không hồi phục. Một số trường hợp có thể có tụ máu dưới màng cứng và trong não.

Nguyên nhân Say nóng: Là tình trạng mất nước toàn thân kèm theo rối loạn điều hòa thân nhiệt, rối loạn vận mạch mà bản chất là do trung tâm điều hòa thân nhiệt không thích ứng với điều kiện thời tiết xung quanh. Thường gặp ở những người đặc biệt là học sinh khi hoạt động thể lực quá lâu quá sức ở ngoài trời nắng mà không đội mũ nón để cho tia nắng mặt trời chiếu thẳng vào đầu hoặc gáy sẽ dẫn đến hiện tượng lượng nhiệt sinh ra và lượng nhiệt hấp thu lớn hơn nhiều so với lượng nhiệt cơ thể tỏa ra môi trường xung quanh. Do vậy trong say nóng, tình trạng mất nước toàn thân là chủ yếu.

          Các dấu hiệu của say nắng, say nóng

- Dấu hiệu đặc trưng là thân nhiệt tăng cao trên 40,5 độ C là dấu hiệu đầu tiên.

- Đau nhói đầu.

- Chóng mặt, choáng váng.

- Không ra mồ hôi.

- Da đỏ, nóng và khô.

- Yếu cơ, chuột rút.

- Buồn nôn, nôn.

- Nhịp tim nhanh.

- Thở nhanh nóng.

- Thay đổi hành vi như lú lẫn, mất phương hướng.

- Co giật, hôn mê.

         Cách xử trí

Tiến hành các biện pháp sơ cứu ngay tại chỗ trước khi có sự hỗ trợ của nhân viên y tế

+ Tiến hành giảm thân nhiệt cho nạn nhân:

- Chuyển nạn nhân vào chỗ mát, thoáng gió, cởi bỏ bớt quần áo.

- Cho uống nước mát có pha muối ( Nếu còn tỉnh táo).

- Chườm lạnh bằng khăn mát hoặc khăn đá ở những vị trí có mạch lớn như nách cổ bẹn.

+ Nếu nạn nhân hôn mê, không uống được, nôn sốt cao liên tục kèm theo đau bụng đau ngực khó thở thì nhanh chóng đưa tới cơ sở y tế gần nhất. Trong quá trình vận chuyển vẫn thường xuyên chườm mát cho nạn nhân.

          Cách phòng tránh

- Khi nhiệt độ ngoài trời quá cao tốt nhất là ở trong môi trường điều hòa, nếu đi ra ngoài có thể thực hiện các bước sau:

- Không làm việc quá lâu dưới trời nắng hoặc môi trường nóng bức, hoặc hoạt động thể lực quá sức.

- Uống nước đầy đủ khi trời nắng nóng hoặc lao động nặng.

- Luôn trang bị thiết bị bảo hộ lao động như mũ, nón, quần áo bảo hộ lao động.

- Làm thoáng môi trường làm việc, đặc biệt là hầm lò.

- Nên sử dụng một số thực phẩm phòng, chống say nắng, say nóng hiệu quả như sau:

- Nước dừa, được mệnh danh là siêu thực phẩm với nhiều chất dinh dưỡng như Kali, magie, muối, đường tự nhiên… giúp cơ thể bớt háo nước, vừa giải nhiệt, chống nắng.

- Dưa hấu có nhiều chất dinh dưỡng, vitamin C chống say nắng tốt.

- Xoài xanh nhiều vitamin C làm tăng hệ miễn dịch phòng cảm lạnh mùa hè.

- Ngoài ra còn một số khác như: mướp đắng, dưa chuột, bí ngô…